Na mijn bezoek aan Kasteel Menkemaborg reed ik door de regenbuien terug richting de camping. Toen ik over de N361 reed en moest afremmen voor een rotonde, viel mijn blik op een toren in de verte. Het leek mij een uitkijktoren bedoeld voor het spotten van vogels. Ondanks het buiige weer besloot ik die kant op te rijden om het te verkennen.

Tot mijn grote verrassing bleek de toren geen vogelobservatietoren te zijn, maar een luchtwachttoren. Het bestaan van zulke torens had ik eerder geleerd van Jan tijdens onze fotokuiers in Gaasterland. Luchtwachttorens werden in de Koude Oorlog gebruikt voor luchtverdediging en zijn nu nog stille getuigen van een ander tijdperk…

In die periode kende ons land in totaal 276 uitkijkposten en luchtwachttorens die werden gebruikt om het luchtruim te bewaken tegen mogelijke vijandelijke vliegtuigen, vooral laagvliegende Russische toestellen. Van deze 276 posten waren er ongeveer 138 speciaal gebouwde betonnen raatbouwtorens, zoals deze luchtwachttoren.

Op het open platform van de torens keken luchtwachters met behulp van een kijker en op het gehoor uit naar vliegtuigen. Richting en afstand bepaalden ze met het luchtwachtinstrument. De luchtwachters waren mannelijke vrijwilligers uit de regio die opgeleid waren om vliegtuigen te herkennen aan de hand van silhouet en geluid. De luchtwachters meldden de gespotte vliegtuigen per telefoon aan het luchtwachtcentrum van luchtwachtgroep 7 in Groningen. Dat stond in verbinding met het landelijke militaire hoofdkwartier van de luchtverdediging in Driebergen. Daar werd beslist over inzetten van gevechtsvliegtuigen en luchtdoelartillerie en waarschuwen van de Bescherming bevolking (BB). Gelukkig kwam het niet zo ver, het bleef bij oefenen.

Al na twaalf jaar kwam aan het spotten van vliegtuigen vanaf de toren een einde. Steeds snellere vliegtuigen en verbeterde radar maakten het via oog en oor volgen van vliegtuigen nutteloos. In 1968 is het KLD opgeheven. Luchtwachttoren 7O1 (zeven Oooo één) verloor zijn militaire functie, maar bleef overeind.

Pek van Andel kocht in 1974 de toren voor 100 gulden met het idee om er te wonen en er een zelfvoorzienende woning van te maken. Nadat bleek dat dit niet haalbaar was, heeft hij zich ten doel gesteld om de toren te behouden voor de toekomst en heeft hierin samengewerkt met stichting Luchtwachttoren 7O1 Warfhuizen. De toren is in 2016 overgedragen aan Het Groninger Landschap.

De toren van ruim 15 meter hoog is nu één van de negentien nog bestaande luchtwachttorens in Nederland en vormt een opvallend landmark in het eeuwenoude wierdenlandschap. Het Groninger Landschap heeft bij de restauratie in 2017 verdwenen interieurdelen teruggebracht, zoals het luchtwachtinstrument en het meubilair in de schuilnis.

Naast de ingang stond een rij blikjes met tomatenketchup, raadselachtig. Waarom die daar stonden, heb ik niet kunnen achterhalen.

Hieronder zie je een video over de Luchtwachttoren van Het Groninger Landschap.

Na nog een laatste blik over het goudgele graan, met daarboven de dreigende lucht, stapte ik weer in de auto en vervolgde mijn weg naar de camping.

Op de website las ik dat de toren in de zomermaanden op zondagmiddag open is voor het publiek. Ik zou dus nog een keer terug kunnen gaan en dan op een zondagmiddag. Wordt vervolgd.