Tijdens onze vakantie vlakbij Dokkum maakte ik ook regelmatig uitstapjes naar de provincie Groningen. Wat een aangename verrassing was dat! Vooral het noordwesten van de provincie, dat ik nog niet kende, heeft me positief verrast. De uitgestrekte vergezichten, de karakteristieke dorpen en de rust van het landschap maakten mijn omzwervingen door de gemeente Het Hogeland de moeite waard.

Tijdens mijn tochten door Het Hogeland passeerde ik een aantal keren de oude dijk, ook wel de slaperdijk genoemd. Door eeuwen van inpoldering en de aanleg van steeds hogere dijken zijn deze dijken steeds verder landinwaarts komen te liggen. Hun oorspronkelijke functie hebben ze grotendeels verloren, maar verdwenen zijn ze zeker niet. In Groningen slingert nog zo’n 180 kilometer aan oude zee- en slaperdijken door het landschap. Ze vormen een tastbaar en indrukwekkend stukje cultuur- en landschapsgeschiedenis. Op verschillende plekken in de dijk zijn de zogenaamde dijkcoupures bewaard gebleven. Het zijn stille herinneringen aan vroegere tijden, die nog altijd een bijzonder accent geven aan het landschap, zoals te zien is op foto 6 en 7.

Onderweg viel mijn oog vanuit de auto op een bijzonder kunstwerk – reden genoeg voor een spontane tussenstop. Het blijkt gemaakt door de beeldend kunstenaars Maree Blok en Bas Lugthart, bekend van hun omvangrijke oeuvre, waaronder ook het Elfstedenmonument. Over dit specifieke werk vond ik online helaas geen nadere informatie. Voor mij verbeeldt de slapende vrouw echter treffend de slaperdijk, die als een stille wachter in het Groningse landschap aanwezig blijft.

Het Noord-Groningerland, waar Het Hogeland deel van uitmaakt, wordt vaak beschouwd als één van de beste landbouwgebieden van Europa vanwege de vruchtbare, goed verkavelde grond en het gunstige klimaat met verkoelende zee-invloed en veel zonne-uren. De gewassen op Het Hogeland zijn onder andere aardappelen (vooral pootaardappelen), suikerbieten, uien, wortelen, graan, mais en bloembollen. Daarnaast worden ook akkerbouwgroenten zoals erwten, knolselderij, rode bieten, koolraap, spinazie, stamsperziebonen, suikermaïs en winterpeen geteeld.

De regio geniet internationale bekendheid door de pootaardappelteelt, waarvan een groot deel wereldwijd wordt geëxporteerd. In Groningen liep enkele jaren een onderzoeksproject naar de verduurzaming van deze teelt. Dat project werd in 2020 afgerond, maar het bord met uitleg staat er nog altijd, compleet met opgedroogde kleispetters, alsof het landschap zelf er een handtekening onder zette…

In deze regio kom je langs akkers regelmatig bordjes tegen met oude foto’s van mensen en ambachten van vroeger. Een prachtig initiatief, want zo krijgt het landschap ineens een extra laag: je ziet niet alleen de gewassen van nu, maar ook een glimp van het leven dat zich hier generaties geleden afspeelde.

De rijke akkerbouw heeft de boeren in de provincie bepaald geen windeieren gelegd. Dat zie je terug in de imposante boerderijen die hier in het landschap staan. Voor de landarbeiders waren er vroeger bescheidener onderkomens: kleine huisjes. Het contrast tussen groot en klein vertelt veel over de sociale verhoudingen van die tijd.

De uitgestrekte graanvelden van Het Hogeland vind ik prachtig om te zien. Het landschap lijkt eindeloos door te lopen. En als er dan ook nog een dreigende bui boven hangt, krijgt het geheel een extra dimensie: het goudgeel van het graan steekt nog sterker af tegen de donkere luchten, wat het landschap een bijna schilderachtige uitstraling geeft.