Natuurgebied ‘De Weerribben’ staat onder druk. Zonder ingrijpen groeit het moeras snel dicht, een proces dat door stikstofdepositie nog eens wordt versneld. Dit bedreigt zeldzame planten en dieren. Vogels en insecten die afhankelijk zijn van open moerasgebieden, zoals de roerdomp, bruine kiekendief en grote karekiet, hebben het steeds moeilijker. Bovendien is hun leefgebied door de jaren heen gekrompen en ontbreken er op veel plekken natuurlijke verbindingen met gebieden zoals De Wieden en de Rottige Meente. Om deze soorten te behouden moeten hun leefgebied worden verbeterd en worden uitgebreid.

Mijn zwager is een van de medewerkers die bij deze klus betrokken zijn. Hij nodigde mij uit om in de namiddag samen met hem een kijkje te nemen in het gebied, dat alleen toegankelijk is via rijplaten. Op de eerste foto is te zien dat de rijplaten al diep zijn weggezakt. Gelukkig heeft hij een terreinwagen met vierwielaandrijving. Ik had graag een fotoserie gemaakt van de werkzaamheden zelf, maar daarvoor kreeg ik geen toestemming. Men vond dat te gevaarlijk.

Mijn zwager bediende de kraan die op de eerste foto te zien is. Hij verwijderde bomen en struiken, zoals elzenbroekbos en waterwilg. Bepaalde bomen, zoals eiken, moeten blijven staan. De gekapte bomen en takken werden ter plekke versnipperd en met kiepwagens uit het gebied afgevoerd.

Ik maakte deze fotoserie half maart, op het laatste moment voordat het gebied werd vrijgemaakt. Na dat weekend moest namelijk al het materieel en de rijplaten verdwenen zijn vanwege de start van het broedseizoen. Een periode van rust voor de natuur breekt dan aan. In het najaar worden de werkzaamheden in dit gebied weer hervat.

De werkzaamheden zijn gestart in de omgeving van de eendenkooi: ‘De Kooi van Pen’ en in Noordmanen, waar het veenmosrietland en de trilvenen zijn dichtgegroeid. Door het verwijderen van struiken en zaadbomen krijgt het veenmosrietland en trilveen de kans om zich te herstellen. Daarnaast worden petgaten – lange, smalle stroken – en greppels gegraven om extra open water te creëren. Dit open water is van belang, omdat juist op deze plekken nieuw trilveen kan ontstaan.

In verschillende rietlanden wordt minder vaak gemaaid, zodat het riet overjarig kan worden. Dit biedt belangrijke nestgelegenheid voor moerasvogels zoals de roerdomp en de grote karekiet. Daarnaast draagt het herstel van de waterhuishouding, het verschralen van de bodem en het verwijderen van de voedselrijke toplaag bij aan de ontwikkeling van blauwgrasland. Door het graven van smalle sloten en greppels wordt de waterhuishouding verbeterd. Op andere locaties worden sloten opgeschoond, oevers gemaaid en minder steil gemaakt, wat ten goede komt aan soorten zoals de grote vuurvlinder en waterzuring.

Omwonenden zijn als geen ander bekend met de schoonheid en kwetsbaarheid van De Weerribben. Veel van hen zijn daarom nauw betrokken bij de werkzaamheden. Er is regelmatig overleg over de voortgang, waarbij vragen serieus worden genomen. Daarnaast wordt afgestemd met buren, pachters, vrijwilligers en andere belanghebbenden over de inrichting van het gebied.

Het is een grootschalig meerjarenproject dat in fasen wordt uitgevoerd om de impact op de natuur zo klein mogelijk te houden. Vooralsnog leek de kiekendief, die zijn nest heeft gebouwd in een boom op de eerste foto, zich niets van de werkzaamheden aan te trekken. Het eindresultaat zal ongetwijfeld prachtig zijn, maar op die avond moest ik wel een paar keer slikken bij het zien van de vele bomen en struiken die gerooid waren. Straks is er volop ruimte voor moerasvogels, maar waar zullen de zangvogels dan hun broedplekken vinden?

De laatste foto is genomen in de avondzon, met een warm licht over het rietland waar mijn vader ooit zijn riet maaide. Een plek vol mooie herinneringen.