Tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, van oorlogssituaties en van vredesmissies. Op 5 mei vieren we 75 jaar vrijheid. Het zou een jaar worden met vele festiviteiten, maar het corona-virus zette een streep door de planning. Ik ben er van overtuigd dat de herdenking en de vrijheidsviering door de huidige moeilijke situatie extra betekenis gaat krijgen. In het kader van het herdenken en het vieren neem ik jullie mee naar het onderduikershol in Diever.
Het verhaal over dit onderduikershol leerde ik in het jaar 1981, het jaar dat mijn man en ik verkering kregen. Mijn schoonouders kwamen uit Diever en Dieverbrug. Geert Gerhardus Koster, één van de onderduikers was een broer van onze aangetrouwde tante. Toch heeft het nog tot juli 2018 geduurd dat we voor de eerste keer een bezoek brachten aan dit hol…
In de winter van 1943-1944 vatte de groep het plan op om bij een onopvallende zandheuvel in het dennenbos van Berkenheuvel een schuilplaats te bouwen. De knokploeg groef de heuvel uit, bouwde van de dennenstammen een hol en herstelde de zandheuvel in de oude vorm. Na een paar maanden hard werken was de schuilplaats gereed en verdwenen de verzetsmannen onder de grond. Eén van de leden, Fokke Hessels, was een verwoed lezer van Indianenverhalen. Daarom kreeg het onderduikerscomplex de naam ‘de Wigwam’.
Het hol was een centrum van illegale activiteiten. Van hieruit werden tal van nachtelijke expedities ondernomen, zoals een overval op het distributiekantoor van Dwingelo of de bevrijding van dorpsgenoot Rooks uit de plaatselijke politiecel, waarin hij gevangen was gezet nadat in zijn huis een joodse onderduiker was gevonden. Ook werden de bevolkingsregisters van Diever en Dwingeloo weggehaald en in De Wigwam ondergebracht. Soms zaten in het hol wel twintig illegalen verscholen. Ook logeerden hier geregeld Amerikaanse en Engelse piloten, wier vliegtuigen waren neergehaald. Zo arriveerde op 31 augustus 1944 de Amerikaanse boordschutter Harry A. Dolph en op 17 september 1944 de Amerikaanse staartschutter Jim Moulton. De knokploeg-leden beschouwden de geallieerde piloten als welkome gasten. Vaak bleven deze gasten enige tijd om de verzetsstrijders te instrueren over het gebruik van vuurwapens.
Op een nacht meldde de Fries Tjitze Wallinga, lid van de zogenaamde ‘wilde’ groep van Heerenveen, zich bij het hol om twee piloten over te nemen. Enige tijd later, in de vroege ochtend van 25 oktober 1944, werd Wallinga in het Friese Oosterwolde door een patrouille van de Sicherheitsdienst gearresteerd met een vuurwapen op zak. In Crackstate te Heerenveen werd hij onderworpen aan een zwaar verhoor. Hoewel hij eerst weigerde namen te noemen, kon hij de druk die de Sicherheitsdienst op hem uitoefende niet trotseren. Hij noemde de namen van een aantal verzetsmensen en gaf ook de locatie van het onderduikershol in Diever prijs.
Alle arrestanten werden naar Crackstate in Heerenveen gevoerd en via Amersfoort op transport gezet naar concentratiekampen in Duitsland. Slechts één man heeft het overleefd… Het hele verhaal staat op deze site.
Laten we herdenken, laten we vieren, niet alleen op 4 en 5 mei, maar alle dagen van ons leven!
Met interesse gelezen.
We moeten blijven herdenken.
Vrijheid zoveel waard er is voor gestreden.
LikeLike
Nooit meer oorlog. Aangrijpende geschiedenis.
LikeLiked by 1 person
Mooi, Jetske. Net als ‘De achttien dooden’ ken ik ook dit verhaal al sinds mijn lagere school. Als ik het me goed herinner zijn we er met een schoolreis je ook eens geweest. Vlak voordat bij mij MS geconstateerd werd, zijn Aafje en ik er nog eens samen geweest. Dat werd een loodzware tocht, omdat we het eerst niet konden vinden. Dat is intussen ook al 15-20 jaar geleden. Ook hier wil ik dus nog wel eens kijken net als bij Westerbork. Het blijven boeiende verhalen, die nu nog steeds betekenis hebben.
LikeLiked by 1 person
Helaas is dat een eind lopen. Misschien is de loopfiets een optie.
LikeLiked by 1 person
Dat meende ik me al te herinneren. Dan klopt het dus wel dat ik helemaal stuk en doodmoe weer bij de auto kwam toen. Zoals jij er er tegenwoordig wel eens doorheen moet slepen het laatste stukje, moest Aafje dat toen doen. 🙂
LikeLiked by 1 person
Ik las net de blog van Jan met een brok in mijn keel en nu jouw blog. Samen met een groepje vrienden hebben we dit onderduikershol jaren geleden bezocht.Mooi om dit weer te lezen, dank daarvoor.
LikeLiked by 1 person
Dat zijn indrukwekkende plaatsen om heen te gaan, ik verbeeld me altijd dat hier nog een vage schaduw van de geschiedenis hangt, hoe mooi het weer ook is. We zijn er met de kinderen ook geweest, toen leek het donkerder dan op jouw foto.
LikeLiked by 1 person
een vreselijk gebeuren Jetske
groeten
LikeLiked by 1 person
elke dag dat we in vrijheid leven dankbaar zijn voor hen die dit voor ons gedaan hebben
LikeLiked by 1 person
Jaren geleden met een vriendengroep dit hol bezocht, erg indrukwekkend ook door de trieste afloop. Mooi dat je dit zo beschreven hebt.
LikeLiked by 1 person
Wauw, ik ben er stil van, ik ben toch echt wel met mijn familie ook in Diever geweest in het verleden, maar dit, wist ik niet… doorreis dan ook hoor. Nu ik het weet, en ik ben in de buurt, wil ik dit zeker eens bezoeken, dank je wel, voor dit verhaal…
En herdenken, doe ik heel vaak, ik brand heel vaak een kaarsje voor iedereen die er niet meer is… of het nodig heeft, of ik hen nu ken of niet. Voor de wereld.
X
LikeLiked by 1 person
Ook hier ben ik stil… dank je voor het delen, Jetske !!
LikeLiked by 1 person
Het lijkt bijna niet meer voor te stellen dat je jezelf op deze manier in leven moest zien te houden. Aangrijpend
LikeLiked by 1 person
mooi verslag en dit is iets wat we moeten blijven herdenken.
zo indrukwekkend altijd dit soort verhalen uit die tijd
LikeLiked by 1 person